Το κράτος είναι οργανωμένη πολιτική οντότητα που κατέχει το μονοπώλιο της χρήσης νόμιμης εξουσίας σε μια καθορισμένη γεωγραφική περιοχή. Κάποτε, όπως στην Αρχαία Ελλάδα, το κράτος μπορεί να είχε έκταση όση μια πόλη. Η πόλη αποτελούνταν από άτομα με κοινή γλώσσα, θρησκεία, έθιμα με ακώλυτη επικοινωνία μεταξύ τους και εδαφική συνέχεια. Άλλοτε το κράτος ήταν αυτοκρατορία αποτελούμενη από άτομα με ποικιλία γλώσσας, θρησκείας, εθίμων κλπ, πάντως με ακώλυτη επικοινωνία μεταξύ τους. Όταν ένα κράτος αποκτήσει εξουσία πάνω σε ένα άλλο, κάνει κατοχή. Οι πολίτες του κατακτητή έχουν προνόμια έναντι των κατεχομένων. Κάποτε οι κατεχόμενοι απελευθερώνονται. Μπορεί με δική τους εξέγερση, μπορεί από άλλους, μπορεί να είναι και μεικτή.
Θα αναφερθώ σε μερικά παραδείγματα. Οι Φιλιππίνες είναι ένα αρχιπέλαγος, ένας γεωλογικός σχηματισμός αποτελούμενος από μια αλυσίδα ή αναπτυγμένη συστάδα νησιών. Τα νησιά έχουν φυσική απομόνωση, δηλαδή για να μεταβεί κάποιος από το ένα στο άλλο πρέπει να αλλάξει μεταφορικό μέσο. Έτσι οι κάτοικοι είχαν μεγάλη ποικιλία εθνοτήτων, με διαφορετικές γλώσσες, θρησκείες και έθιμα. Κατακτήθηκαν από τους Ισπανούς που επέβαλαν βίαια τη γλώσσα και τη θρησκεία τους σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, αλλά ήταν κατακτητές κι έμειναν εκεί για 3 αιώνες. Το 1896 ξεκίνησε η Φιλιππινέζικη επανάσταση. Έγινε τότε (1898) ο Ισπανοαμερικανικός πόλεμος, οι Αμερικανοί νίκησαν και οι Φιλιππίνες ελευθερώθηκαν.
Ελευθερώθηκαν; Οι Αμερικανοί έμειναν εκεί κατακτητές ως το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν οι Φιλιππινέζοι είχαν κατακτηθεί από του Ιάπωνες που στη συνέχεια ηττήθηκαν. Το 1946 οι Φιλιππίνες έγιναν ενιαίο και ανεξάρτητο κράτος. Δικτατορία ήταν η συνέχεια με τον Μάρκος (Ferdinando Μarcos) ως το 1972. Η κατοχή τους, διαδοχικά από Ισπανούς, Αμερικανούς, Ιάπωνες, δικτατορία, δεν ήταν απελευθέρωση, αλλά διαδοχή ποικίλων κατακτητών.
Το πιο βάρβαρο καθεστώς στην ιστορία είχε κατακτήσει σχεδόν όλους τους Ευρωπαίους. Το πιο βάρβαρο, διότι εξόντωσε πολλά εκατομμύρια ανθρώπων όχι για κάτι που έκαναν, αλλά για κάτι που ήταν, χωρίς καν στοιχειώδη, έστω και προκατειλημμένη, δίκη. Οι Σοβιετικοί τους απελευθέρωσαν. Αλήθεια; Έμειναν εκεί κατακτητές, έχοντας αντικαταστήσει τους προηγουμένους και έπνιξαν στο αίμα εξεγέρσεις τους. Έφυγαν όταν κατέρρευσε το καθεστώς τους.
Να έλθουμε στη δική μας ιστορία. Οι Έλληνες, ως Ρωμιοί, δηλαδή υπήκοοι του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, είχαμε αποδεχθεί ως άρχοντά μας ένα βασιλιά, χωρίς να υπάρξει καμιά πραγματική εξέγερση ενάντια σ΄ αυτό στο σύστημα, ως το 1453, όταν αλώθηκε η Πόλη. Από τότε μείναμε υπόδουλοι κατακτημένοι για 4 αιώνες από τους Οθωμανούς και κάποτε επαναστατήσαμε. Ο εμφύλιος διχασμός, ενώ οι κατακτητές διπλασιάζονταν ενωμένοι με τους Αιγυπτίους, σχεδόν είχε οδηγήσει στην παρά λίγο αποτυχία της επανάστασής μας, όταν τρεις μεγάλες δυνάμεις (Άγγλοι, Γάλλοι, Ρώσοι) έγιναν οι ελευθερωτές μας. Από τότε ως σήμερα δεν έχομε μείνει χωρίς ξένη δύναμη στον τόπο μας, με ελάχιστες βραχείες περιόδους. Προς το τέλος του Β' Παγκόσμιου πολέμου, γύρω στους 100 000 Βρετανικός στρατός αποβιβάσθηκε στην Ελλάδα. Δεν ήταν ελευθερωτές. Πριν έλθουν οι Βρετανοί, είχε αποχωρήσει και ο τελευταίος Γερμανός. Οι Βρετανοί όμως, που αργότερα μας παρέδωσαν στους Αμερικανούς (χωρίς να ερωτηθούμε), εμπόδισαν την επικράτηση του κομμουνισμού στην Ελλάδα, που ήταν η κυριότερη δύναμη (όχι η μόνη) που αντιστάθηκε στους κατακτητές ναζί. Αντίθετα, ενσωμάτωσε ουσιαστικά τις δυνάμεις που είχαν συνεργασθεί με τους κατακτητές εναντίον Ελλήνων, για να πολεμήσει τον απελευθερωτικό στρατό. Ως σήμερα. Και στους Αμερικανούς στηρίζομε την ανεξαρτησία μας από όποιον μας απειλεί. Μας την εγγυώνται;
Κάθε κράτος λογαριάζει - και σωστό είναι - πάνω απ' όλα το συμφέρον του. Οι Αμερικανοί θεωρούν (ή διαδίδουν) μετά το τέλος του Β΄ΠΠ ότι οι Ρώσοι είναι εκείνοι που τους απειλούν. Έχουν περίπου 750 βάσεις σε τουλάχιστον 80 χώρες στον κόσμο, κυρίως γύρω από τη Ρωσία και την Κίνα, και περί τις 173 000 στρατό αναπτυγμένο σε 159 άλλες χώρες. Η Ουάσιγκτον έχει σχεδόν τριπλάσιες βάσεις από πρεσβείες και προξενεία. Οι Αμερικανικές βάσεις στον τόπο μας επεκτείνονται. Το Ενωμένο Βασίλειο έχει 145. Η Ρωσία 2 με 3 δωδεκάδες. Η Κίνα 5. Αναρωτιέμαι ποιος απειλεί ποιον; Βέβαια, αν απομακρύνουν τις βάσεις τους οι Αμερικανοί, θα μπορέσουν να αμυνθούν οι λαοί π.χ. στην Ανατολή από την επιθετικότητα της Κίνας;
Αυτές τις μέρες γιορτάζει όλος ο κόσμος, το τέλος του πολέμου, με ήττα της ναζιστικής Γερμανίας. Εμείς, αντίθετα, γιορτάζομε την αρχή του, στις 28 Οκτωβρίου. Γιατί; Προφανώς, διότι δεν αισθανόμαστε ότι ο πόλεμος έχει λήξει, υποστηρίζω για δύο λόγους. Πρώτος, δεν έχει μείνει ο τόπος μας, το κράτος μας, χωρίς την παρουσία ξένου στρατού (Ιταλοί, Γερμανοί, Βούλγαροι, Βρετανοί, Αμερικανοί)· και δεύτερος, οι επίσημες σχέσεις μας με την Αλβανία δεν έχουν ξεκαθαριστεί. Έχομε μεγάλες οικονομικές σχέσεις και η χώρα μας έχει πολλούς Αλβανούς μετανάστες για αμοιβαία ωφέλεια. Οι γόνοι των μεταναστών έχουν γίνει σε σημαντικό βαθμό Έλληνες και η δεύτερη γενιά, αν δεν την εμποδίσουμε, θα είναι γνήσιοι Έλληνες. Όμως υπάρχουν σοβαρές εκκρεμότητες και θα χρειαστούν επώδυνες υποχωρήσεις για να διορθωθούν, όπως έγινε με τη Βόρεια Μακεδονία. Αλλιώς η Αλβανία θα γίνει Τουρκικό προτεκτοράτο.
Οι υποταγμένοι λαοί πώς αντιδρούν; Το περιγράφει κάπου ο Θουκυδίδης. Αυτοί έχουν κυβερνήσεις που έχουν κοινά συμφέροντα με, ή δεν αντιστρατεύονται, τους κατακτητές. Αν ξεφύγουν ενάντια στη βούληση των κατακτητών, αυτοί θα επέμβουν βίαια, π.χ. θα ευνοήσουν την εγκατάσταση δικτατορίας. Το ζήσαμε, με βαριά οδυνηρή κατάληξη στην τραγωδία της Κύπρου. Αλλά και οι κατακτημένοι λαοί δεν εξεγείρονται εύκολα. Οι λαοί τους απειλούνται από πολλές πλευρές. Η παρουσία των κατακτητών στον τόπο τους αποθαρρύνει αυτούς που τους απειλούν, ακόμη και αν οι κατακτητές δεν έχουν αναλάβει ρητά την υποχρέωση να τους υπερασπιστούν. Τόσος καιρός υποτέλειας δεν τους έχει επιτρέψει να αναπτύξουν τις δικές τους δυνάμεις. Κι αυτό δεν ισχύει μόνο για μικρούς, όπως εμείς. Εβδομήντα πέντε περίπου χρόνια νατοϊκής παρουσίας έχουν επιτρέψει σε ολόκληρη τη δυτική Ευρώπη να ξοδεύει ελάχιστα για την άμυνά της. Αν καταργηθεί το ΝΑΤΟ, θα μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση να τα βγάλει πέρα με τη ρωσική επιθετικότητά της, αν βέβαια εκδηλωθεί αυτή εναντίον των δυτικών Ευρωπαϊκών χωρών; Παράλογο, αλλά το έκανε με την Ουκρανία. Και ξαφνικά ανακαλύπτει η Αμερική, ότι αυτή η πολιτική δεν την συμφέρει. Παρέσυρε όλη τη δυτική Ευρώπη να αντιταχθεί στη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, επιβάλλοντας κυρώσεις σε βάρος της. Πολλαπλασιάστηκε το κόστος της ενέργειας. Τώρα οι ΗΠΑ βλέπουν το κόστος της προστασίας. Τι πρέπει εμείς να κάνουμε;